Chapter 21
It was then that the fox appeared.
Chính vào lúc đó con cáo xuất hiện.
“Good morning,” said the fox.
– Chúc một ngày tốt lành, cáo nói.
“Good morning,” the little prince answered politely, though when he turned around he saw nothing.
– Chúc một ngày tốt lành, hoàng tử bé đáp lại lịch sự, em quay lại nhưng chẳng thấy gì cả.
“I’m here,” the voice said, “under the apple tree. ”
– Tớ đây này, giọng nói cất lên, ở dưới cây táo
“Who are you?” the little prince asked. “You’re very pretty…”
– Cậu là ai thế? – Hoàng tử bé nói, cậu thật là xinh.
“I’m a fox,” the fox said.
– Tớ là một con cáo, con cáo nói.
“Come and play with me,” the little prince proposed. “I’m feeling so sad. ”
– Đến chơi với mình đi, hoàng tử bé rủ cáo. Mình buồn quá..
“I can’t play with you,” the fox said. “I’m not tamed. ”
– Tớ không chơi với cậu được. Tớ chưa được cảm hoá.
“Ah! Excuse me,” said the little prince. But upon reflection he added, “What does tamed mean? ”
– à! Xin lỗi
Hoàng tử bé nói. Nhưng sau khi suy nghĩ, em hỏi thêm:
– Thế nào gọi là “cảm hoá”?
“You’re not from around here,” the fox said. “What are you looking for? ”
– Cậu không phải dân ở đây. Cậu đi tìm cái gì? (Cáo nói.)
“I’m looking for people,” said the little prince. “What does tamed mean?”
– Tớ đi tìm những con người, hoàng tử bé nói. Thế nào gọi là “cảm hoá”?
“People,” said the fox, “have guns and they hunt. It’s quite troublesome.
– Loài người, cáo nói, họ có súng và họ. Phiền lắm.
And they also raise chickens. That’s the only interesting thing about them. Are you looking for chickens? ”
Họ cũng nuôi gà nữa. Đó là cái duy nhất hấp dẫn ở họ. Cậu đi kiếm gà phải không?
“No,” said the little prince, “I’m looking for friends. What does tamed mean?”
– Không! hoàng tử bé nói, mình kiếm bạn. Thế nào gọi là “cảm hoá”?
“It’s something that’s been too often neglected. It means, to create ties…”
– Ấy là một điều bị lãng quên quá rồi, cáo nói. Nó có nghĩa là ” tạo lên những liên hệ ..”
“To create ties? ”
– Tạo lên những liên hệ?
“That’s right,” the fox said. “For me, you’re only a little boy just like a hundred thousand other little boys.
– Đúng như vậy, con cáo nói. Đối với tớ hiện giờ cậu chỉ là một cậu bé hoàn toàn giống trăm nghìn cậu bé khác.
And I have no need of you. And you have no need of me, either.
Và tớ chẳng cần gì ở cậu. Và cậu cũng chẳng cần gì ở tớ.
For you, I’m only a fox like a hundred thousand other foxes. But if you tame me, we’ll need each other. You’ll be the only boy in the world for me. I’ll be the only fox in the world for you…”
Tớ đối đối với cậu chỉ là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo. Nhưng, nếu cậu cảm hoá tớ, cậu sẽ là duy nhất trên đời…
“I’m beginning to understand,” the little prince said. “There’s a flower… I think she’s tamed me…”
– Tớ bắt đầu hiểu, hoàng tử bé nói. Có một bông hoa… tớ nghĩ là nàng cảm hoá tớ…
“Possibly.” the fox said.
– Có thể lắm, cáo nói.
“On Earth, one sees all kinds of things. ”
Có thể gặp mọi sự trên trái đất này…
“Oh, this isn’t on Earth,” the little prince said.
– Ồ! Không phải trên trái trái đất này đâu, hoàng tử bé nói.
The fox seemed quite intrigued. “On another planet? ”
Con cáo có vẻ chú ý: “Trên một hành tinh khác à?”
“Yes. ”
– Phải.
“Are there hunters on that planet? ”
– Trên hành tinh ấy, có thợ săn không?
“No. ”
– Không.
“Now that’s interesting. And chickens? ”
– Thế thì hay đấy. Thế còn gà?
“No.”
– Không.
“Nothing’s perfect,” sighed the fox.
– Chả có điều gì là hoàn hảo cả! Cáo thở dài.
But he returned to his idea.
Nhưng rồi cáo trở lại với ý nghĩ của nó:
My life is monotonous. I hunt chickens; people hunt me.
– Đời tớ tẻ nhạt. Tớ săn gà, người săn tớ.
All chickens are just alike, and all men are just alike. So I’m rather bored.
Tất cả loài gà đều giống nhau, và tất cả loài người đều giống nhau. Vì thế, tớ hơi chán.
But if you tame me, my life will be filled with sunshine. I’ll know the sound of footsteps that will be different from all the rest.
Nhưng nếu cậu cảm tớ, đời tớ sẽ rực nắng. Tớ sẽ nhận ra một bước chân khác hẳn mọi bước chân khác.
Other footsteps send me back underground.
Các bước chân khác sẽ làm cho tớ chui ngay xuống đất.
Yours will call me out of my burrow like music.
Nhưng bước chân của cậu lại sẽ gọi tớ từ hang chạy ra, như là một điệu nhạc.
And then, look! You see the wheat fields over there? I don’t eat bread. For me, wheal is of no use whatever. Wheatfields say nothing to me. Which is sad.
Và cậu hãy nhìn kia! Cậu thấy không, ở kia, những đồng lúa mì ấy? Tớ không ăn bánh mì. Lúa mì đối với tớ là vô dụng. Các cánh đồng lúa mì đối với tớ chẳng có gì khêu gợi. Cái đó buồn lắm.
But you have hair the color of gold. So it will be wonderful, once you’ve tamed me! The wheat, which is golden, will remind me of you. And I’ll love the sound of the wind in the wheat…”
Nhưng cậu có mái tóc màu vàng kim. Thế thì sẽ rất tuyệt một khi cậu cảm hoá tớ! Lúa mì, vốn màu vàng kim, sẽ gợi cho tớ kỷ niệm về cậu. Và tớ sẽ yêu tiếng gió reo trong lúa mì…
The fox fell silent and stared at the little prince for a long while.
Cáo im lặng và nhìn hoàng tử bé một lúc lâu:
“Please… tame me!” he said.
– Nếu cậu vui lòng, hãy cảm hoá tớ đi, cáo nói!
“I’d like to,” the little prince replied, “but I haven’t much time. I have friends to find and so many things to learn. ”
Tớ cũng muốn thế lắm, hoàng tử bé trả lời, nhưng tớ không có nhiều thì giờ. Tớ cần tìm kiếm nhiều bạn và tìm hiểu bao nhiêu sự vật.
“The only things you learn are the things you tame,” said the fox.
– Người ta chỉ hiểu được những vật người ta đã cảm hoá, cáo nói.
“People haven’t time to learn anything. They buy things ready-made in stores.
Loài người bây giờ không còn đủ thì giờ hiểu cái gì hết. Họ mua những vật làm sẵn ở các nhà buôn.
But since there are no stores where you can buy friends, people no longer have friends. If you want a friend, tame me! ”
Nhưng không ở đâu có nhà buôn bạn, con người không có bạn nữa. Nếu cậu muốn có một người bạn, hãy cảm hoá tớ!
“What do I have to do?” asked the little prince.
– Phải làm sao? – Hoàng tử bé hỏi.
“You have to be very patient,” the fox answered.
– Phải thật kiên nhẫn, cáo trả lời.
“First you’ll sit down a little ways away from me, over there, in the grass. I’ll watch you out of the corner of my eye, and you won’t say anything. Language is the source of misunderstandings.
Ban đầu cậu hãy ngồi hơi xa tớ một tí, như thế, ở trong cỏ. Tớ dưa mắt liếc nhìn cậu, và cậu chẳng nói gì cả. Ngôn ngữ là nguồn gốc của ngộ nhận.
But day by day, you’ll be able to sit a little closer…”
Nhưng mỗi ngày, cậu có thể ngồi gần một tí…
The next day the little prince returned.
Ngày hôm sau, hoàng tử bé trở lại.
“It would have been better to return at the same time,” the fox said.
– Tốt hơn là nên đến đúng giờ như hôm trước, cáo nói.
“For instance, if you come at four in the afternoon, I’ll begin to be happy by three.
Nếu cậu đến, chẳng hạn như lúc bốn giờ chiều, thì từ ba giờ, mình đã cảm thấy hạnh phúc.
The closer it gets to four, the happier I’ll feel. By four I’ll be all excited and worried; I’ll discover what it costs to be happy!
Thời khắc càng trôi, mình lại càng hạnh phúc. Đến bốn giờ thì mình phát cuồng lên và lo lắng; và mình sẽ hiểu cái giá của hạnh phúc!
But if you come at any old time, I’ll never know when I should prepare my heart…” There must be rites. ”
Nhưng nếu cậu đến bất cứ lúc nào, mình không biết lúc nào thì nên trang phục cho cõi lòng mình… Phải có nghi thức chứ.
“What’s a rite?” asked the little prince.
– Nghi thức là cái gì? Hoàng tử bé hỏi.
“That’s another thing that’s been too often neglected,” said the fox.
– Đó cũng là cái bị quên lâu quá rồi, cáo nói.
“It’s the fact that one day is different from the other days, one hour from the other hours. My hunters, for example, have a rite.
Đó cũng là cái gì làm cho một ngày trở nên khác những ngày khác, một giờ trở nên khác những giờ khác. Có một nghi thức, chẳng hạn của bọn thợ săn của tớ.
They dance with the village girls on Thursdays.
Mỗi thứ năm, họ khiêu vũ với các cô gái trong làng.
“So Thursday’s a wonderful day: I can take a stroll all the way to the vineyards. If the hunters danced whenever they chose, the days would all be just alike, and I’d have no holiday at all. ”
Thế thì thứ năm là một ngày kỳ diệu! Hôm ấy tớ có thể rong chơi đến tận vườn nhọ. Nếu bọn thợ săn mà khiêu vũ bất cứ ngày nào, thì ngày nào cũng như ngày nào, tớ sẽ chẳng có ngày nào được nghỉ nữa.
That was how the little prince tamed the fox. And when the time to leave was near:
Thế là hoàng tử bé cảm hoá con cáo. Và giờ ra đi đã đến:
“Ah!” the fox said.
– A! Cáo nói, tớ sắp khóc lên đây.
“I shall weep. ”
“It’s your own fault,” the little prince said. “I never wanted to do you any harm, but you insisted that I tame you…”
– Đó là lỗi tại cậu, hoàng tử bé nói. Mình tuyệt chẳng muốn cậu khổ, cậu lại cứ muốn mình cảm hoá cậu.
“Yes, of course,” the fox said.
– Đúng thế, cáo nói.
“But you’re going to weep!” said the little prince. “Yes, of course,” the fox said.
– Nhưng cậu sẽ khóc! hoàng tử bé nói.
– Đúng thế, cáo nói.
“Then you get nothing out of it? ”
– Thế thì cậu chẳng được gì cả!
“I get something,” the fox said, “because of the color of the wheat.”
– Được chứ, cáo nói, là do cái màu vàng của lúa mì ấy.
Then he added, “Go look at the roses again. You’ll understand that yours is the only rose in all the world. Then come back to say good-bye, and I’ll make you the gift of a secret. ”
Rồi nó nói thêm:
– Hãy trở lại thăm những đoá hồng đi. Cậu sẽ thấy đoá hoa của cậu là duy nhất trên đời. Rồi cậu hãy lại đây từ biệt tớ, tớ sẽ làm quà cho cậu một điều bí mật.
The little prince went to look at the roses again.
hoàng tử bé đi thăm lại những đoá hoa hồng.
“You’re not at all like my rose. You’re nothing at all yet,” he told them. “No one has tamed you and you haven’t tamed anyone. You’re the way my fox was. He was just a fox like a hundred thousand others. But I’ve made him my friend, and now he’s the only fox in all the world. ”
– Các cô chẳng giống chút nào với đoá hồng của tôi, các cô chưa là gì cả, em bảo các bông hồng. Chưa ai cảm hoá các cô, các cô cũng chưa cảm hoá ai. Các cô giống như con cáo của tôi trước kia. Nó chỉ là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo. Song tôi đã làm cho nó trở thành bạn tôi, và bây giờ nó trở nên duy nhất trên đời.
And the roses were humbled.
Và các bông hồng hết sức lúng túng.
“You are lovely, but you’re empty,” he went on.
– Các cô đẹp, nhưng các cô trống rỗng, em nói với họ.
“One couldn’t die for you. Of course, an ordinary passerby would think my rose looked just like you.
Người ta không thể chết vì các cô được. Phải, đoá hồng của tôi, một người qua đường tầm thường tưởng là nàng giống các cô.
But my rose, all on her own, is more important than all of you together since she’s the one I’ve watered. Since she’s the one I put under glass. Since she’s the one I sheltered behind a screen. Since she’s the one for whom I killed the caterpillars (except the two or three for butterflies). Since she’s the one I listened to when she complained, or when she boasted, or even sometimes when she said nothing at all.
Nhưng đối với tôi thì nàng quan trọng hơn tất cả các cô, bởi vì chính là nàng mà tay tôi đã tưới. Bởi vì chính là nàng mà tôi đã đặt chính dưới bầu kính. Bởi vì chính là nàng mà tôi đã che bằng tấm bình phong. Bởi vì là nàng mà tôi đã bắt những con sâu (trừ hai ba con dành để thành bướm). Bởi vì chính là nàng mà tôi đã ngồi nghe than thở, hay tán hươu tán vượn, hay đôi khi cả lặng im nữa.
Since she’s my rose. ”
Bởi vì đó là đoá hồng của tôi.
And he went back to the fox.
Rồi em trở lại chỗ con cáo:
“Good-bye,” he said.
– Từ biệt, em nói.
“Good-bye,” said the fox. “Here is my secret. It’s quite simple: One sees clearly only with the heart. Anything essential is invisible to the eyes. ”
– Từ biệt, cáo nói. Đây là cái bí mật của tớ. Nó đơn giản thôi: người ta chỉ nhìn thấy thật rõ ràng bằng trái tim. Cái cốt yếu thì con mắt không nhìn thấy.
“Anything essential is invisible to the eyes,” the little prince repeated, in order to remember.
– Cái cốt yếu thì con mắt không nhìn thấy, hoàng tử bé lặp lại, để mà ghi nhớ.
“It’s the time you spent on your rose that makes your rose so important. ”
– Chính thời giờ cậu đã mất, cho đoá hồng của cậu làm cho đoá hồng của cậu trở nên quan trọng đến thế.
“It’s the time I spent on my rose…” the little prince repeated, in order to remember.
– Chính thời giờ tôi đã mất cho bông hồng của tôi… hoàng tử bé nói, để mà ghi nhớ.
“People have forgotten this truth,” the fox said. “But you mustn’t forget it. You become responsible forever for what you’ve tamed. You’re responsible for your rose…”
– Loài người đã quên mất chân lý này, cáo nói. Nhưng cậu không được quên. Cậu trở nên mãi mãi có trách nhiệm về những gì cậu đã cảm hoá. Cậu có trách nhiệm đối với hoa hồng của cậu.
“I’m responsible for my rose…” the little prince repeated, in order to remember.
– Tôi có trách nhiệm với hoa hồng của tôi… hoàng tử bé lặp lại để mà ghi nhớ.
———-… end of chapter 21…—————–